Negocjatorzy rozpoczynają nowe działania mające na celu osiągnięcie porozumienia w sprawie zanieczyszczenia plastikiem
Przedstawiciele niemal 180 krajów spotkają się we wtorek (5) w Szwajcarii na nowym i kluczowym etapie dyplomatycznym, którego celem jest wynegocjowanie pierwszego globalnego traktatu mającego na celu wyeliminowanie zanieczyszczenia plastikiem.
W kontekście silnych napięć geopolitycznych i handlowych zwołano dodatkową 10-dniową sesję, zwaną INC-5.2, po niepowodzeniu grudniowej rundy negocjacji zorganizowanej w Korei Południowej, której przewodniczył ekwadorski dyplomata Luis Vayas Valdivieso.
Grupa krajów produkujących ropę naftową zablokowała jakikolwiek postęp i stawka jest teraz wysoka.
Jeśli nie zostaną podjęte żadne działania, światowe zużycie plastiku może się potroić do 2060 roku, zgodnie z prognozami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
Co więcej, według Programu Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEP), który koordynuje negocjacje ONZ, do 2040 r. podwoi się ilość odpadów plastikowych w glebie i drogach wodnych, od szczytów górskich po oceany.
Sytuacja jest jeszcze bardziej dramatyczna: planeta produkuje obecnie 460 milionów ton plastiku rocznie, z czego połowa jest jednorazowa. A recyklingowi poddaje się mniej niż 10% plastikowych odpadów.
Jak wynika z najnowszych badań, w miarę rozkładu na mikro- i nanoplastiki, które zanieczyszczają ekosystemy, polimery przenikają do krwi i organów człowieka.
Grupa niemal 450 naukowców z 65 krajów, śledzących debatę, potępia skutki, których dla zdrowia obecnych i przyszłych pokoleń w dużej mierze nie znamy.
Mimo ogromnej złożoności negocjacji, w których występują sprzeczne interesy – dotyczące chemikaliów i rozwoju gospodarczego kontra kwestie środowiska i zdrowia – „jest całkiem prawdopodobne, że wyjdziemy z Genewy z traktatem” – powiedziała niedawno Inger Andersen, duńska dyrektor wykonawcza UNEP.
Po fiasku spotkania w południowokoreańskim mieście Busan Ekwadorczyk Valdivieso opublikował projekt tekstu zawierający ponad 300 punktów spornych, które muszą zostać wynegocjowane do 14 sierpnia, zanim zostanie zawarta umowa.
Najtrudniejszą kwestią jest to, czy wprowadzić limit na produkcję nowych tworzyw sztucznych, wyjaśnia Saeed Hamid, członek koalicji 39 państw wyspiarskich. Kraje wydobywające ropę naftową, takie jak Arabia Saudyjska, Iran i Rosja, niechętnie rozważają taką możliwość.
Kolejną delikatną kwestią jest stworzenie listy substancji chemicznych uważanych za „problematyczne” dla zdrowia lub środowiska: PFAS – znane jako „wieczne zanieczyszczenia” – substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, ftalany i bisfenole, między innymi.
„Nikt nie chce widzieć INC-5.3, nikt (…) Dlatego najbardziej prawdopodobną ścieżką jest projekt, który będzie nazywany traktatem, ale będzie wymagał funduszy, odwagi i ducha, aby był naprawdę skuteczny” – powiedział agencji AFP Bjorn Beeler, dyrektor Międzynarodowej Sieci Eliminacji Zanieczyszczeń (IPEN) z siedzibą w Szwecji.
„Kontekst jest trudny” – dodało źródło dyplomatyczne proszące o zachowanie anonimowości – „ponieważ nie można całkowicie wykluczyć tego, co dzieje się w innych obszarach multilateralizmu, na przykład nowej roli Stanów Zjednoczonych lub BRICS, które pracują nad własną reorganizacją”.
Jak podkreśliło to samo źródło, wyzwania te „przyciągają dużą uwagę krajów rozwijających się, ponieważ albo są producentami tworzyw sztucznych, co wiąże się z dużym ryzykiem wpływu na ich gospodarkę, jeśli traktat zostanie przyjęty, albo zmagają się z zanieczyszczeniem i nakładają na siebie odpowiedzialność”.
W czerwcu w Nicei, podczas konferencji ONZ poświęconej oceanom, 96 krajów – od małych państw wyspiarskich po Zimbabwe, w tym 27 państw Unii Europejskiej, Meksyk i Senegal – zaapelowało o ambitny traktat, który będzie zawierał cel ograniczenia produkcji i zużycia tworzyw sztucznych.
„Podczas tych ostatecznych negocjacji rządy muszą działać w interesie ludzi, a nie trucicieli” – powiedział Graham Forces z Greenpeace, który potępił liczną obecność grup lobbystycznych przemysłu paliw kopalnych na marginesie negocjacji.
im/ico/arm/pc/jm/fp
IstoÉ
