James Watson, odkrywca zagadkowej struktury DNA, zmarł w wieku 97 lat

Kontrowersyjny amerykański biolog James Watson, okrzyknięty jednym z odkrywców struktury DNA, zmarł w ten czwartek w wieku 97 lat, co potwierdził jego syn Duncan w wywiadzie dla „The New York Times” . Watson i jego kolega Francis Crick ujawnili w 1953 roku, że cząsteczka, która zawiera instrukcję obsługi dla istot żywych, ma kształt podwójnej helisy. Ta konfiguracja, przypominająca dwie spiralne schody, w których przeciwległe szczeble podlegają zasadom parowania, pozwala DNA tworzyć dziedziczne kopie samego siebie. Ta niezwykła struktura jest, jak sam Watson ogłosił, „sekretem życia”.

Urodzony w Chicago badacz miał zaledwie 25 lat, gdy opublikował badanie, które zrewolucjonizowało biologię. Watson i Crick wydedukowali tajemniczą strukturę DNA, obserwując obrazy uzyskane przez dwójkę naukowców, Rosalind Franklin i Maurice'a Wilkinsa, w King's College London, za pomocą techniki zwanej krystalografią rentgenowską. Trzej mężczyźni otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny w 1962 roku. Franklin, która zmarła cztery lata wcześniej, przez dziesięciolecia była marginalizowana w oficjalnej historii jednego z największych osiągnięć nauki.

Watson, wybrany w 1988 roku przez Stany Zjednoczone na lidera ambitnego projektu sekwencjonowania całego ludzkiego DNA, został odsunięty od stanowiska w 2007 roku, kiedy w wywiadzie dla brytyjskiego tygodnika „The Sunday Times ” stwierdził, że jest „pesymistą” co do przyszłości obywateli Afryki. Jak oświadczył, polityka współpracy rozwojowej „opiera się na założeniu, że ich inteligencja jest taka sama jak nasza, podczas gdy wszystkie dowody wskazują na coś innego”. Dla Watsona równość osób o różnym kolorze skóry była miłym życzeniem, ale „ludzie, którzy muszą pracować z czarnoskórymi pracownikami, wiedzą, że to nieprawda”.

Biolog przeprosił, zmuszony globalnym oburzeniem, ale został zmuszony do rezygnacji ze stanowiska dyrektora Cold Spring Harbor Laboratory na Long Island w stanie Nowy Jork. Z bohatera nauki stał się wyrzutkiem. W 2014 roku wystawił na aukcji swój złoty medal Nobla i sprzedał go za prawie pięć milionów dolarów rosyjskiemu oligarsze Aliszerowi Usmanowowi, właścicielowi imperium metalurgicznego.

W 2019 roku Watson ponownie pojawił się w filmie dokumentalnym w amerykańskiej telewizji publicznej „Decoding Watson” i po raz kolejny wygłosił swoje rasistowskie teorie pozbawione podstaw naukowych. „Istnieją różnice między białymi a czarnymi w wynikach testów inteligencji. Powiedziałbym, że ta różnica ma podłoże genetyczne” – twierdzi w filmie. Zaledwie dwa miesiące wcześniej amerykańskie Towarzystwo Genetyki Człowieka wydało oświadczenie , „zaniepokojone odrodzeniem się grup społecznych, które odrzucają wartość różnorodności genetycznej i wykorzystują zniekształcone lub już zdyskredytowane koncepcje genetyczne do wzmacniania fałszywych twierdzeń o białej supremacji”.

Film dokumentalny „*Decoding Watson*” , w którym reżyser Mark Mannucci przez rok śledził losy dziewięćdziesięcioletniego naukowca, był doskonałą okazją do przyznania się do błędu i poprawy wizerunku, ale stało się coś wręcz przeciwnego. Zapytany wprost, czy zmienił zdanie, Watson odpowiedział: „Absolutnie nie. Żałuję, że nie zmieniłem zdania, że ​​pojawiły się nowe odkrycia naukowe dowodzące, że wychowanie jest o wiele ważniejsze niż cechy wrodzone, ale ich nie widziałem”. Tymczasem Towarzystwo Genetyki Człowieka wyjaśniło, że genetyka „dowodzi, że ludzi nie da się podzielić na biologicznie odrębne podkategorie”.

Dyrektor amerykańskich Narodowych Instytutów Zdrowia, Francis Collins, musiał zabrać głos w 2019 roku, aby odpowiedzieć na rasistowskie uwagi Watsona, który przez dziesięciolecia był jego kolegą w globalnym wyścigu o odczytanie ludzkiego DNA. „To rozczarowujące, że ktoś, kto wniósł tak przełomowy wkład w naukę, utrwala tak szkodliwe i naukowo nieuzasadnione przekonania” – stwierdził Collins w wywiadzie dla „The New York Times” . Kod pocztowy jest często ważniejszy niż kod genetyczny, na co wielokrotnie wskazują eksperci zdrowia publicznego. Osoby z większymi pieniędzmi, lepszym wykształceniem i lepszym odżywianiem to, średnio rzecz biorąc, ci, którzy osiągają lepsze wyniki w testach inteligencji.

Zdjęcie rentgenowskie, wykonane w laboratorium Rosalind Franklin i znane jako Zdjęcie 51 , przeszło do historii nauki jako klucz do odkrycia enigmatycznej struktury podwójnej helisy. Ukazywało ono cząsteczkę DNA z niespotykaną dotąd wyrazistością. Dzięki temu i innym zdjęciom Watson i Crick wydedukowali tajemniczą konfigurację i niezależnie opublikowali swoje wnioski. „Rosalind Franklin miała to słynne zdjęcie przez osiem miesięcy i nigdy nie doszła do wniosku, że to helisa” – zauważa Watson w filmie dokumentalnym.

Historyk medycyny Nathaniel Comfort i zoolog Matthew Cobb przedstawili dwa lata temu zupełnie inną wersję , po zapoznaniu się z dokumentacją z tamtego okresu. „Opowieść Watsona wychodzi od absurdalnego założenia. Zakłada ona, że ​​Franklin, biegła krystalograf, nie była w stanie zrozumieć własnych danych, podczas gdy nowicjuszka Watson zrobiła to natychmiast” – wyjaśnili Comfort i Cobb w artykule w czasopiśmie Nature . Według tych badaczy, chemiczka Rosalind Franklin była pierwszą z czterech współodkrywców, która zauważyła, że ​​cząsteczki DNA zawierają „duże helisy z kilkoma niciami i fosforanami skierowanymi na zewnątrz”, jak sama stwierdziła w listopadzie 1951 roku na seminarium, w którym uczestniczył James Watson.

Daleki od docenienia wkładu swojej koleżanki, Amerykanin wygłosił seksistowskie uwagi na jej temat dekadę po tym, jak zmarła na raka jajnika. W swojej książce „Podwójna helisa” , opublikowanej w 1968 roku, Watson zastanawiał się, „jak by wyglądała, gdyby zdjęła okulary i zmieniła fryzurę”.

Genetyk Eric Lander, założyciel Instytutu Broad na MIT i Harvardzie, wzniósł toast za Human Genome Project w 90. urodziny Watsona w 2018 roku. Kilka dni później Lander opublikował w mediach społecznościowych następującą wiadomość : „Jego poglądy są odrażające: rasistowskie, seksistowskie i antysemickie. Niesłusznie wzniosłem za niego toast. Przepraszam”.