Raport ostrzega przed niepokojącym wzrostem zachorowań na dengę, żółtą febrę i kiłę wrodzoną, a także przed zaniedbaniami w zakresie szczepień oraz opieki nad matką i dzieckiem.

„Dokument [...] oferuje perspektywę terytorialną i międzysektorową, która pozwala nam zrozumieć postęp, luki i wyzwania w zakresie zdrowia publicznego z kompleksowej i aktualnej perspektywy” – podkreślono w oświadczeniu prezentacyjnym. Wykorzystując podejście uwzględniające liczne społeczne, ekonomiczne, kulturowe i środowiskowe uwarunkowania zdrowia w Kolumbii, badanie koncentruje swoją analizę wokół sześciu obszarów priorytetowych i przekrojowego rozdziału poświęconego doświadczeniom społeczności.

W zakresie zdrowia matek i dzieci wskaźniki wskazują na postęp w ciągu ostatnich dwóch dekad. Wskaźniki śmiertelności okołoporodowej i dzieci poniżej piątego roku życia spadły odpowiednio o 56% i 50% w latach 2005–2023, a niedożywienie wśród dzieci spadło z 14,87 do 8,78 przypadków na 100 000 dzieci poniżej piątego roku życia. Jednak luki utrzymują się w departamentach takich jak La Guajira, „gdzie niedożywienie pozostaje jedną z głównych przyczyn zgonów niemowląt”.

Raport ostrzega również przed niepokojącym wzrostem zachorowań na choroby przenoszone przez wektory. W 2024 roku denga osiągnęła najwyższy w historii poziom – ponad 320 000 przypadków, z czego prawie 3000 sklasyfikowano jako ciężkie, co stanowi wzrost o 154% w porównaniu z 2023 rokiem. Ponadto, w 2025 roku żółta febra doprowadziła do ogłoszenia stanu zagrożenia zdrowia publicznego – do czerwca zgłoszono 93 przypadki i 37 zgonów, zwłaszcza w Tolimie i Putumayo.

Jeśli chodzi o choroby układu oddechowego, w 2024 r. odnotowano 21 418 przypadków gruźlicy, czyli o 6% więcej niż w roku poprzednim, natomiast liczba przypadków COVID-19 znacznie spadła w 2025 r.: do 28. tygodnia epidemiologicznego zgłoszono 4495 przypadków, a do 28. tygodnia zgony wyniosły 74. Wariant JN.1 pozostaje najbardziej rozpowszechniony.

Jeśli chodzi o choroby przenoszone drogą wodną i pokarmową, w 2024 roku odnotowano niewielki spadek zachorowań na ostrą biegunkę u dzieci poniżej piątego roku życia, choć ze względu na wstępne dane trend ten jest wciąż niepewny. Mimo to raport podkreśla, że w latach 2005–2023 liczba zachorowań na tę chorobę spadła o 68%.

W kontekście chorób przenoszonych drogą płciową niepokojący jest wzrost częstości występowania HIV wśród młodych dorosłych, a także ponad 9840 przypadków kiły ciążowej i wrodzonej odnotowanych w 2024 r., co stanowi niewielki spadek w porównaniu z 2023 r. „Jednak obecne poziomy są nadal wyższe niż te odnotowane przed pandemią, co sugeruje poważne niedociągnięcia w dostępie do opieki prenatalnej i jej zarządzaniu” – podkreślono w dokumencie.

Choroby, którym można zapobiegać dzięki szczepieniom, również budzą obawy. W 2024 roku rak szyjki macicy spowodował 1954 zgony, mimo że można było mu zapobiec dzięki szczepionce przeciwko HPV, której zasięg wynosił zaledwie 60%, znacznie poniżej 90% zalecanych przez WHO. Ponadto, dokument ostrzega, że nie można było przeprowadzić badań kontrolnych po szczepieniach przeciwko takim chorobom jak odra, różyczka, krztusiec i wirusowe zapalenie wątroby typu B „z powodu braku informacji ze strony Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Instytutu Zdrowia”.

Raport kończy się jakościowym spojrzeniem na to, co nazywa „pomiędzy doświadczeniem a dowodami”, obejmującym zeznania liderów społeczności z gmin takich jak Soledad, Maicao, Sibundoy i Ciénaga. Głosy te wyrażają sposób, w jaki choroby są doświadczane i mierzą się z nimi z perspektywy terytorialnej i kulturowej, ujawniając ciągły problem: „niewystarczającą i opóźnioną reakcję instytucjonalną, zwłaszcza na obszarach wiejskich i rozproszonych”.

Według Así Vamos en Salud dokument ten nie tylko dostarcza danych, ale także „oferuje kluczowe narzędzie do podejmowania decyzji w zakresie zdrowia publicznego” i potwierdza potrzebę „bardziej kompleksowego, wrażliwego terytorialnie i społecznie uwarunkowanego systemu”.

Dziennikarz zajmujący się środowiskiem i zdrowiem