Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van Alzheimer: een lithiumverbinding herstelt het geheugen bij muizen

Lithium wordt op natuurlijke wijze in de hersenen aangemaakt, beschermt de hersenen tegen neurodegeneratie en zorgt ervoor dat alle belangrijke soorten hersencellen normaal functioneren. Dat blijkt uit een onderzoek waaruit blijkt dat het verlies van dit element een van de eerste veranderingen is die leiden tot de ziekte van Alzheimer .

De bevindingen, waar 10 jaar aan is gewerkt, zijn gebaseerd op een reeks experimenten met muizen, analyses van menselijk hersenweefsel en bloedmonsters van mensen in verschillende stadia van cognitieve gezondheid.

Ze zijn gepubliceerd in Nature , in een artikel waarin ook een lithiumverbinding wordt beschreven die het geheugen herstelt in diermodellen.

De auteurs waarschuwen echter dat dit voorlopige experimenten zijn die niet naar mensen kunnen worden geëxtrapoleerd . Deze experimenten moeten worden bevestigd door middel van klinische studies.

Volgens de verantwoordelijken voor dit onderzoek aan de Harvard Medical School, komen de resultaten overeen met decennialange observaties bij patiënten. Ze leveren een nieuwe theorie over de ziekte op en een nieuwe strategie voor vroege diagnose, preventie en behandeling.

De ziekte van Alzheimer, die naar schatting 400 miljoen mensen wereldwijd treft, gaat gepaard met een reeks hersenafwijkingen, waaronder ophopingen van het eiwit bèta-amyloïde , neurofibrillaire kluwens van het eiwit tau en het verlies van een beschermend eiwit met de naam REST . Deze afwijkingen hebben echter nooit het 'volledige verhaal' van de ziekte verklaard.

Sommige mensen met deze afwijkingen vertonen bijvoorbeeld geen tekenen van cognitieve achteruitgang. Bovendien slagen recent ontwikkelde behandelingen gericht op amyloïde bèta er doorgaans niet in om geheugenverlies terug te draaien en de achteruitgang slechts in beperkte mate te vertragen, aldus een verklaring van Harvard.

Het is ook duidelijk dat genetische en omgevingsfactoren het risico op Alzheimer beïnvloeden . Toch zijn wetenschappers er nog niet achter waarom sommige mensen met dezelfde risicofactoren de ziekte ontwikkelen en anderen niet.

Volgens de auteurs van het onderzoek zou lithium de cruciale 'ontbrekende schakel' kunnen zijn . 'Het idee dat lithiumtekort de oorzaak zou kunnen zijn van de ziekte van Alzheimer is nieuw en suggereert een andere therapeutische aanpak', aldus Bruce Yankner, die in de jaren negentig als eerste aantoonde dat bèta-amyloïde giftig is.

Het onderzoek wekt "hoop" dat onderzoekers lithium op een dag kunnen gebruiken om de gehele ziekte te behandelen, in plaats van zich te richten op slechts één aspect, zoals bèta-amyloïde of tau, voegt hij toe.

Een van de belangrijkste bevindingen van het onderzoek is dat bèta-amyloïde zich in de vroege stadia van dementie begint af te zetten, zowel bij mensen als bij dieren. Het bindt zich aan lithium , waardoor de lithiumfunctie in de hersenen afneemt.

Lagere lithiumspiegels beïnvloeden alle belangrijke hersenceltypen en leiden bij muizen tot veranderingen die lijken op de ziekte van Alzheimer, waaronder geheugenverlies. De auteurs identificeerden een klasse lithiumverbindingen die dit kunnen voorkomen.

Door muizen te behandelen met lithiumorotaat , een krachtig medicijn dat amyloïde ontwijkt, kon de pathologie van de ziekte van Alzheimer worden teruggedraaid, werd schade aan hersencellen voorkomen en werd het geheugen hersteld.

Hoewel de bevindingen nog bevestigd moeten worden door middel van klinische studies bij mensen, suggereren ze dat het meten van lithiumniveaus kan helpen bij het opsporen van Alzheimer in een vroeg stadium. Ze wijzen ook op het belang van het testen van lithiumverbindingen die amyloïde voorkomen voor de behandeling of preventie ervan.

Andere lithiumverbindingen worden al gebruikt om bipolaire stoornissen en ernstige depressieve stoornissen te behandelen, maar deze worden in veel hogere concentraties toegediend die giftig kunnen zijn, vooral voor oudere mensen, aldus dezelfde verklaring.

Yankners team ontdekte dat lithiumorotaat effectief was bij een duizendste van die dosis, genoeg om de natuurlijke lithiumspiegel in de hersenen na te bootsen. Muizen die bijna hun hele volwassen leven werden behandeld, vertoonden geen tekenen van toxiciteit.

"Je moet voorzichtig zijn met het extrapoleren van resultaten uit muismodellen, en je weet het pas zeker als je het test in een gecontroleerde klinische proef op mensen", waarschuwt Yankner. "Maar tot nu toe zijn de resultaten zeer bemoedigend."