Expert op het gebied van zorgsystemen: 'Ik weet niet zeker of de hervorming de huidige problemen van het systeem zal oplossen.'

De huidige crisis in de Colombiaanse gezondheidszorg is een van de centrale thema's van het 31e Andi Health Forum, dat deze week in Cartagena plaatsvindt. Hoewel het systeem al jaren wereldwijd bekend staat om zijn dekking en bereik, zijn er verschillende factoren, met name de financiering, die de sector momenteel tegenhouden.

Tijdens de bijeenkomst droegen verschillende stemmen hun argumenten bij aan de urgente discussie over hoe de huidige crisis moet worden opgelost. Een van de aanwezigen op het forum was de Colombiaanse epidemioloog Santiago Herrán Diazgranados, die al meer dan twintig jaar wereldwijde zorgstelsels bestudeert en analyseert en een van de belangrijkste experts van het land is op dit gebied.

In een interview met EL TIEMPO benadrukte Herrán dat het Colombiaanse verzekeringsmodel een van de meest rechtvaardige ter wereld is, maar waarschuwde hij dat de huidige crisis vereist dat de maatschappij duidelijke beslissingen neemt over welke ziekten en bevolkingsgroepen prioriteit moeten krijgen binnen de dekkingscapaciteit van het zorgplan. "Er bestaat geen perfect systeem, maar we moeten eerlijk zijn over wat we bereid zijn te financieren met de beschikbare middelen", zei hij.

Ik zou het volgende willen zeggen: alle zorgstelsels ter wereld bieden mogelijkheden voor verbetering; geen enkel systeem is perfect. Maar ik wil wel iets benadrukken over Colombia: van 1993 tot nu zijn we erin geslaagd om bijna 99 procent van de bevolking te dekken. Deze vooruitgang was nog groter in de meest achtergestelde bevolkingsgroepen, waar de dekking in plattelandsgebieden van 6 procent naar bijna 90 procent ging. Dit verkleinde de kloof tussen degenen onder ons die het meest bevoordeeld waren en degenen die dat niet waren, waardoor mensen van alle sociaaleconomische niveaus toegang kregen tot een intensive care of dure medicijnen. Het systeem is genereus geweest, maar dat stelt ons voor een dilemma: in hoeverre kan het alles financieren? Want de behoeften zijn oneindig, maar de middelen zijn eindig.

Experts in de gezondheidseconomie dringen erop aan om bij elke geïnvesteerde peso efficiëntie te zoeken: is het nuttiger voor preventie, eerstelijnszorg, tertiaire zorg of palliatieve zorg? Michael Porter stelt voor om de klassieke financieringsformule om te draaien: niet de vraag "wat kan ik met deze middelen doen?", maar eerder "welk gezondheidsdoel wil ik bereiken en hoeveel gaat het kosten?" Dit dwingt ons tot het nemen van meer strategische en bewuste beslissingen.

Ons systeem is gebaseerd op netwerkverzekeringen, die zowel publieke als private instellingen omvatten. Maar er zijn gebieden waar dit netwerk tekortschiet, vooral op zeer complexe niveaus. Het is onmogelijk om in elke gemeente eersteklas ziekenhuizen te hebben. De sleutel is dus hoe we een adequaat netwerk creëren om patiënten te vervoeren en, bovenal, ziekten te voorkomen. We moeten onze inspanningen ook richten op bepaalde regio's. Dit brengt moeilijke beslissingen met zich mee, want investeren in sommige gebieden betekent desinvesteren in andere. Ik zag een succesvol model in Afrika: niet-medische professionals werden opgeleid om de 10 meest voorkomende ziekten in bepaalde gemeenschappen te behandelen. We hebben dat in Colombia gedaan met de Health Promoters. We moeten nadenken over niet-traditionele strategieën voor ziekten met een hoge incidentie, zoals urineweginfecties of longontsteking. Natuurlijk is het disruptief, maar het kan effectief zijn als het personeel goed is opgeleid.

Omdat ik er niet zeker van ben dat een hervorming de huidige problemen van het systeem zal oplossen. Het verzekeringsmodel heeft destijds veel problemen opgelost en heeft de afgelopen 30 jaar gewerkt. Maar huidige problemen vereisen aanpassingen op specifieke gebieden, niet per se een volledige hervorming. We moeten ons ervan bewust zijn dat er een ideaal is, wat er zou moeten zijn en wat we daadwerkelijk kunnen doen met de beschikbare middelen. We moeten streven naar het ideaal, ja, maar ons bewust zijn van onze beperkingen.

Voor mij is Colombia waarschijnlijk een van de meest rechtvaardige landen ter wereld. Rechtvaardig betekent niet gelijk; het betekent onrecht aanpakken. We geven meer aan degenen die het het hardst nodig hebben. Sinds 2012 heeft het Constitutionele Hof de gezondheidszorg gelijkgesteld tussen het gesubsidieerde en het bijdragende systeem. Dat is gelijkheid. Maar er is ook gelijkheid wanneer we toegang bieden aan degenen die het zich niet kunnen veroorloven, gefinancierd met middelen van alle partijen. We compenseren degenen die minder verdienen of niet kunnen bijdragen. Dat maakt het rechtvaardig.

Dit is niet alleen een Colombiaans probleem. Alle landen discussiëren over waar de middelen vandaan moeten komen, omdat de behoeften eindeloos zijn en de middelen beperkt. Gezondheid staat tegenwoordig bovenaan de vijf prioriteiten van de samenleving, wat leidt tot meer vraag en uitgaven. We zullen altijd in deze vicieuze cirkel blijven. Daarom moeten we als land duidelijk zijn en zeggen: dit zijn de ziekten die we willen behandelen. En accepteren dat het financieringsprobleem nooit volledig zal worden opgelost.

Journalist Milieu en Gezondheid