Sağlık. Beslenme, uyku, ilaçlar... 100 yaşına kadar yaşamanın sırrı nedir?

Genetik, yaşam tarzı alışkanlıkları... Yüz yaşını geçmiş insanlar nasıl bu kadar uzun yaşıyor? Ya cevap kesin değilse?

Kolektif bilinçaltında, daha uzun yaşamak, yaşlandıkça sağlık sorunlarının birikmesi anlamına gelir. Ancak İsveç'teki Karolinska Enstitüsü'nün yeni bir çalışması, kartları yeniden dağıtıyor.

100 yaşına ulaşan kişilerle daha erken ölen kişileri karşılaştıran araştırmacılar şaşırtıcı bir bulguya ulaştı: Yüz yaşını geçen kişiler daha az hastalığa yakalanıyor, üstelik bu hastalıklar daha yavaş gelişiyor.

Birçok yaşlı yetişkin ilerleyen yaşlarında hızla birden fazla hastalığa yakalanırken, yüz yaşını geçmiş kişilerin hastalık yükü 90 yaş civarında sabitleniyor gibi görünüyor. Bu kişilerde hastalıklar genellikle tek bir organ sistemiyle sınırlı oluyor ve daha az sayıda eşlik eden hastalık görülüyor.

eClinicalMedicine dergisinde yayınlanan ve 1920-1922 yılları arasında doğan 270.000'den fazla kişiyi takip eden bu çalışma, kalp damar hastalıklarının yüz yaşını geçenlerde daha az sıklıkta ve daha geç ortaya çıktığını da vurguluyor.

Nöropsikiyatrik bozukluklar da daha uzun yaşayanlarda daha az görülüyor, dolayısıyla yüz yaşını geçenlerin yaşlanması farklı görünüyor.

Karolinska Enstitüsü Çevresel Tıp Enstitüsü'nden Karin Modig, " Sonuçlar, yüz yaşını geçmiş kişilerin yaşlanmaya ve fizyolojik strese rağmen hastalıklara karşı dirençlerini koruduklarını gösteriyor ," diyor. " Bu, genlerin, yaşam tarzının ve çevrenin olumlu bir kombinasyonundan kaynaklanıyor olabilir ." Genler etkilenemiyorsa, olumlu yaşam tarzları nelerdir?

Avustralya'daki New South Wales Üniversitesi, 34 gözlemsel çalışmanın incelenmesi sonucunda aşırı uzun ömre katkıda bulunan dört temel faktörü belirledi.

1. Düşük tuz alımına sahip çeşitli bir diyet

Yüz yaşını geçmiş kişiler genellikle dengeli ve çeşitli bir beslenme düzenine sahiptir. Ortalama olarak enerjilerinin %57 ila %65'ini karbonhidratlardan, %12 ila %32'sini proteinden ve %27 ila %31'ini yağdan alırlar. Beslenme düzenleri temel gıdalar (pirinç ve buğday gibi), meyve, sebze ve kümes hayvanları, balık ve baklagiller gibi protein açısından zengin gıdaları içerir ve orta düzeyde kırmızı et tüketirler.

Akdeniz diyetine benzeyen bu beslenme düzeni, fiziksel fonksiyon kaybı ve ölüm riskinin daha düşük olmasıyla ilişkilendiriliyor.

Yüz yaşını geçenlerin çoğu aynı zamanda düşük tuzlu beslenmeyi tercih ediyor.

1. Daha az ilaç tüketimi

Yüz yaş üstü kişiler kronik hastalıklardan muaf değildir, ancak genellikle bu hastalıklara ortalamadan çok daha geç yakalanırlar. İncelenen kişilerin yarısından fazlası hipertansiyon, bunama veya bilişsel bozukluk gibi yaygın sorunlardan muzdaripti.

Ancak, yüz yaşını geçmiş kişiler ortalama 4,6 ilaç kullanırken, yüz yaşını aşmamış kişiler ortalama 6,7 ​​ilaç kullanmaktadır. Çoklu ilaç kullanımı (aynı anda beş veya daha fazla ilaç kullanımı), zararlı ilaç etkileşimleri nedeniyle düşme, bilişsel bozukluk ve hastaneye yatış gibi olumsuz olayların riskini artırmaktadır.

Uyku kalitesi ve miktarı bağışıklık sistemini, stres hormonlarını ve kardiyometabolik fonksiyonları etkiler. İyi uyku, daha uzun sağlıklı yıllar ve daha düşük kronik hastalık riski ile ilişkilidir.

Araştırmada, yüz yaşını geçenlerin %68'i uyku kalitelerinden memnundu. Bu oran, genel nüfusun ortalamasından (ülkeye göre %29 ila %67) önemli ölçüde yüksekti.

1. Uygun bir yaşam ortamı

İncelenen yüz yaş üstü ve yüz yaşına yakın kişilerin %75'inden fazlası kırsal alanlarda yaşamaktadır. Bu durum, Japonya'daki Okinawa, İtalya'daki Sardinya, Kosta Rika'daki Nicoya Yarımadası ve Yunanistan'daki İkaria gibi yüz yaş üstü kişilerin yoğun olarak yaşadığı "mavi bölgeler"de de kendini göstermektedir.

Bu uzun ömür, kısmen doğa ve sağlık arasındaki bağlantıyla bağlantılı olabilir. Örneğin, yeşil alanlara maruz kalmanın stres, depresyon, yüksek tansiyon, tip 2 diyabet ve kalp hastalıklarının azalmasıyla bağlantılı olduğu ve bu durumun yaşam süresini artırabileceği görülmüştür.

Uzun ömre katkıda bulunan diğer önemli faktörler arasında sigara içmemek, alkolden uzak durmak veya ölçülü içki içmek, fiziksel olarak aktif olmak ve sosyal bağları sürdürmek yer alır.

Kaynak: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2589537025003281 - https://www.unsw.edu.au/newsroom/news/2024/08/we-reviewed-the-health-habits-of-centenarians