Laboratuvarda üretilen mini organlar hayvan deneylerinin yerini alabilir.

Gelecekte hayvan deneylerinin sayısını azaltabilirler: laboratuvarda yetiştirilen mini organlar. Hollandalı immünolog Clevers, geliştirdikleri bu buluşla Hayvan Refahı Araştırma Ödülü'ne layık görüldü.

Araştırmacılar onlarca yıldır hayvan deneylerini laboratuvar deneyleriyle değiştirmeye çalışıyor. Hücre kültürleri bu alandaki ilk çığır açan gelişmeydi; örneğin, bir ilacın bir hücre tipini nasıl etkilediğini gösteriyorlar.

Ancak, bir ilacın aktif bileşenleri birden fazla hücre tipini etkileyebildiği için, bunların önemi sınırlıdır. İlaç şirketi Roche'un ilaç araştırma ve erken geliştirme (pRED) başkanı Hollandalı Hans Clevers gibi bilim insanları, bu nedenle işleri bir adım öteye taşıyor. Laboratuvarda mini organlar üretiyorlar ve ilaçların etkilerini daha iyi görselleştirebilmeyi umuyorlar. Şimdiye kadarki araştırma sonuçları umut verici.

Bu mini organlar gerçek organlardan çok uzak. Örneğin, bir mini bağırsak yalnızca bir iğne başı kadardır. İnsan bağırsak kök hücrelerinden üretilir. Araştırmacılar artık bu kök hücreleri elde etmeyi ve vücut dışında bir mini organ oluşturmak üzere programlamayı başardılar.

Bilim insanları, insan kök hücrelerinden oluşturulan bu organ benzeri yapılara organoid adını veriyor. Bilim insanı Clevers, bağırsak organoidini tanımlarken, "İyi gelişmiş bir organoid, canlı bağırsakta da bulunan 13 hücre tipinin tamamını içerir," diye açıklıyor.

Ancak laboratuvarda insan kök hücreleri kullanılarak minyatür bir versiyonu oluşturulabilen tek şey bağırsaklar değil. Bu prensip, karaciğer, akciğerler veya kalp gibi diğer organlar için de geçerli. Hatta kanser hücreleri için bile. Örneğin, laboratuvarda yetiştirilen prostat kanseri organoidleri sayesinde bilim insanları, ilaçların etkilerini hayvanlara kıyasla çok daha etkili bir şekilde test edebiliyorlar; çünkü organoidler insan kök hücrelerinden üretiliyor.

Münster'deki Max Planck Moleküler Biyomedikal Enstitüsü'nden Jan Bruder, alev geciktiricilerin, pestisitlerin ve diğer çevresel toksinlerin insan beyni üzerindeki etkilerinin bile laboratuvarda yetiştirilen mini beyinler kullanılarak test edilebileceğini söylüyor. Bu maddeler genellikle hayvan deneylerinde ölçülüyor. "Artık bunu insan dokusunda ölçebiliyor ve kesinlikle farklılıklar tespit edebiliyoruz," diyor ve ekliyor: "Bu, hayvan dokusuna göre daha anlamlı sonuçlara yol açıyor."

Bilim insanı Clevers'a göre, mini organlar kullanılarak geliştirilen ilk ilaçlar "onay öncesi son test aşamasında." Biri baş ve boyun tümörü, diğeri kolon kanseri için. İmmünolog, "Bu vakalardaki her bir geliştirme adımı organoidlerle gerçekleşti; hücre kültüründe veya hayvan deneylerinde asla kullanılmadı," diye vurguluyor.

Organoidler henüz hayvan deneylerinin yerini tamamen alamazlar. Çünkü bunlar yalnızca tek bir organ hakkında bilgi sağlar, tüm insan hakkında değil. Ayrıca, şu anda büyük ölçüde elle üretiliyorlar. Endüstriyel kullanım için otomatik ve daha hızlı yöntemlere ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak bu konudaki çalışmalar halihazırda devam etmektedir.

Federal Gıda ve Tarım Bakanlığı (BMEL), hem ulusal hem de uluslararası alanda hayvan refahını iyileştirmeye kendini adamıştır. Laboratuvar hayvanlarının refahı da önemli bir endişe kaynağıdır. Bu nedenle BMEL, hayvanlar üzerinde yapılan deneyleri mutlak minimumda tutmak ve laboratuvar hayvanları için mümkün olan en iyi korumayı sağlamak amacıyla Alman Laboratuvar Hayvanlarını Koruma Merkezi (Bf3R) tarafından uygulanan önlemleri desteklemektedir.

BMEL, laboratuvar hayvanlarının korunmasını iyileştirmeye yönelik toplumsal bağlılığı teşvik etmek ve alternatif yöntemlerin araştırılmasını ve geliştirilmesini desteklemek amacıyla yeni ödül kategorileriyle 2025 Hayvan Refahı Araştırma Ödülü'nü duyurdu.

Ödül bugün bu formatta ilk kez verildi. Ödül sahipleri: İlaç şirketi Roche'un İlaç Araştırma ve Erken Geliştirme (pRED) Başkanı Hans Clevers ve kuruluşun yönetiminden Prof. Dr. Adrian Smith'in temsil ettiği Norecopa kuruluşu (Norveç'in 3R'lerin Ulusal Merkezi ve Platformu).