Kroki ochronne i nowe nadzieje

Trudno powiedzieć: „Moja matka już mnie nie poznaje”. Ale jeszcze bardziej bolesne jest powiedzieć: „Moja matka nigdy taka nie była”. Demencja niszczy nie tylko pamięć, ale także osobowość. Dlatego ludzie opisują tę chorobę nie tylko jako zapominanie, ale także jako „gubienie się”.

Ale nie każde zapominanie musi być trwałe. Niektóre rodzaje demencji można odwrócić lub przynajmniej spowolnić, jeśli zostaną wykryte na czas.

Uleczalne przyczyny demencji

Czasami spadek sprawności umysłowej nie jest spowodowany chorobą Alzheimera. Niektóre uleczalne schorzenia medyczne mogą również powodować podobne objawy:

- Niedobór witaminy 12 → zaburza przewodnictwo nerwowe.

- Niedoczynność tarczycy → powoduje zaburzenia świadomości.

- Przewlekła depresja → tłumi funkcje poznawcze

- Interakcje leków → leki antycholinergiczne mogą powodować objawy przypominające demencję, zwłaszcza u osób starszych (źródło: NIH, Harvard Medical School)

Dlatego w każdym przypadku zapominalstwa należy wykonać badanie krwi i ocenę psychiatryczną przed MRI. Czasami umysł można przywrócić nawet za pomocą prostego suplementu witaminowego.

Czy szczepionka przeciwko półpaścowi chroni również umysł?

Tak. Osoby, które zaszczepiły się przeciwko półpaścowi, mają o 19–23% niższe ryzyko wystąpienia demencji, zgodnie z badaniem z 2022 r. (Źródło: BMJ, 2022 – Wales population study)

Skąd?

Wirus półpaśca (herpes zoster virus) może powodować uporczywe zapalenie układu nerwowego. Może to wpływać na naczynia mózgowe i zwiększać ryzyko otępienia naczyniowego.

Szczepionka zapobiega temu procesowi poprzez wzmocnienie odporności.

Jakie są szczepionki?

- Shingrix: skuteczność do 25% (rekombinowany, nowej generacji)

- Zostavax: 20% (w oparciu o żywy wirus) (Źródło: CDC, Mayo Clinic, 2023)

Ale te szczepionki działają tylko wtedy, gdy zostaną podane przed wystąpieniem demencji. Nie działają, jeśli już masz demencję.

Produkty wzmacniające umysł i opóźniające demencję

Mózg chroniony jest nie tylko poprzez myślenie, ale także poprzez zdrową dietę.

Badania wykazały, że dieta śródziemnomorska zmniejsza ryzyko demencji nawet o 30% (źródło: Lancet Public Health, 2020)

Oto kilka produktów spożywczych, których korzystne działanie na zdrowie psychiczne zostało potwierdzone naukowo:

Ryby tłuste (łosoś, sardynki, makrela)

- Kwasy tłuszczowe omega-3 są podstawowym budulcem komórek mózgowych.

- Zalecane są 2 porcje tygodniowo. (Źródło: Harvard Health, „Nutrition and Brain Health”)

Borówki i fioletowe jagody

- Zawiera przeciwutleniacze. Zmniejsza stres oksydacyjny w mózgu.

- Ma pozytywny wpływ na pamięć i uczenie się.

(Źródło: Tufts University, „Borówki i funkcje poznawcze”)

Orzechy włoskie, migdały, orzechy laskowe

- Spowalnia starzenie się mózgu dzięki witaminie E, zdrowym olejom i polifenolom.

- Orzechy włoskie należą do produktów spożywczych, które zmniejszają ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera. (Źródło: Alzheimer's Research UK)

Ciemnozielone warzywa liściaste (szpinak, jarmuż, boćwina)

- Starzenie się funkcji poznawczych jest o 11% wolniejsze u osób spożywających 1 porcję dziennie.

- Zawiera kwas foliowy, witaminę K i luteinę.

(Źródło: Rush University, 2021)

Czekolada ciemna

(kakao 70% i więcej)

- Dzięki zawartości flawonoidów poprawia przepływ krwi i wydłuża czas koncentracji.

- Wystarczą 1-2 klatki dziennie.

(Źródło: Frontiers in Nutrition, 2020)

Oliwa z oliwek

- Chroni błony komórkowe i działa przeciwzapalnie.

- Jest podstawą diety śródziemnomorskiej. (Źródło: MIND Diet Studies – Chicago, 2015)

Pomidory

- Zawarty w nim likopen chroni komórki mózgowe przed wolnymi rodnikami.

- U pacjentów z chorobą Alzheimera stwierdzono niski poziom likopenu.

(Źródło: Journal of Alzheimer's Disease, 2018)

Czy można temu zapobiec?

Tak. Może nie da się tego całkowicie zapobiec, ale można to opóźnić i zmniejszyć jego skutki. To, co trzeba zrobić, jest zaskakująco zwyczajne:

- Spacer 3 razy w tygodniu.

- Książki, puzzle, pogawędki każdego dnia.

- Regularny sen

- Dieta śródziemnomorska: oliwa z oliwek, warzywa liściaste, ryby.

- Ograniczenie palenia i spożywania alkoholu

(Źródło: Lancet Public Health, 2020 – „Modyfikowalne czynniki ryzyka demencji”)

Najważniejsze są relacje społeczne. Badania pokazują, że osoby starsze mieszkające samotnie mają o 60% wyższe ryzyko demencji. Umysł otwiera się poprzez rozmowę.

Test domowy na demencję: GPCOG

Jeśli chcesz, możesz ocenić swoją sprawność umysłową, stosując następujący prosty test:

GPCOG (wersja krótka – 7 pytań)

1. Zapisz dzisiejszą datę, miesiąc i rok.

2. Napisz rok swojego urodzenia.

3. Napisz imię i nazwisko obecnego premiera.

4. Zapisz, gdzie spędziłeś ostatnie wakacje.

5. Zapamiętaj te trzy słowa: Apple – Pen – Glasses

6. Odliczaj wstecz od 20 co 5 sekund.

7. Spróbuj zapamiętać 3 słowa.

Ocena:

Każda prawidłowa odpowiedź = 1 punkt