Czy więźniowie również mają prawo do opieki zdrowotnej?

Kayihan PALA*

Pamiętam, jak bardzo się zdenerwowałem, gdy pewien więzień cierpiący na przewlekłą chorobę powiedział mi, że czeka na badanie od trzech tygodni i że ma trudności z otrzymaniem leków, których potrzebuje do regularnego przyjmowania.

Oprócz problemów strukturalnych w więzieniach, które negatywnie wpływają na czynniki warunkujące zdrowie, takie jak izolacja, występują także problemy systemowe i złe praktyki, które uniemożliwiają lub opóźniają dostęp do usług zdrowotnych.

Według najnowszych danych, w prawie 400 więzieniach (395) przebywa ponad 400 tysięcy więźniów. Na ich zdrowie negatywnie wpływają przede wszystkim problemy przestrzenne i warunki, w jakich żyją, ale nie wiadomo, ilu z nich jest chorych. Ponieważ nie przechodzą regularnych badań lekarskich i dopiero gdy ich dolegliwości znacznie się nasilą i mają możliwość poddania się badaniom, można ich zdiagnozować. Nie ma publicznie dostępnych informacji na temat diagnoz i stosowanych metod leczenia, a na pytania parlamentarne nie udziela się odpowiedzi.

Szczerze mówiąc, więźniów karze się dwa razy. Oprócz pozbawienia wolności na określony czas, zgodnie z prawem (robię rozróżnienie między więźniami politycznymi a tymi, którzy są przetrzymywani pomimo swojej niewinności), zmusza się ich również do odbywania kary, nie zapewniając im dostępu do odpowiedniej i terminowej opieki zdrowotnej, co jest sprzeczne z prawami człowieka.

Izolacja jest jednym z najpoważniejszych źródeł złego stanu zdrowia więźniów. Badania wyraźnie pokazują, że izolacja powoduje długotrwałe i trwałe uszkodzenia. Wykazano, że część mózgu, która odgrywa kluczową rolę w pamięci, kurczy się fizycznie, gdy przez długi czas nie ma interakcji z ludźmi. Wiadomo, że pozbawianie ludzi środowisk społecznych wywołuje negatywne emocje, takie jak wykluczenie, odrzucenie lub poczucie straty. Skutki izolacji na zdrowie psychiczne mogą być śmiertelne. Najsilniejszym dowodem na to jest wysoki wskaźnik samobójstw wśród osób przetrzymywanych w izolacji w więzieniach.

Nawet jeśli dana osoba nie trafi do więzienia z problemami ze zdrowiem psychicznym, możliwe jest, że rozwinie u siebie pewien zespół psychiatryczny z powodu skutków izolacji. Osoba ta może doświadczać nietolerancji na zwykłe rzeczy, takie jak odgłosy instalacji wodno-kanalizacyjnej, halucynacje i złudzenia, silne ataki paniki, trudności z myśleniem, koncentracją i pamięcią, uporczywe obsesyjne i czasami szkodliwe myśli, paranoję, problemy z kontrolą impulsów i majaczenie. Badania pokazują, że wiele problemów, które ludzie rozwijają z powodu izolacji, utrzymuje się po wyjściu z więzienia.

W więzieniach w Turcji istnieje problem izolacji, zwłaszcza w tych określanych jako więzienia „dobrego typu”, a negatywny wpływ izolacji na zdrowie więźniów jest ignorowany…

Więźniowie są dalecy od informacji o swoim stanie zdrowia, chyba że wykazują jakiekolwiek objawy związane z chorobą w swoich ciałach w formie skarg. Jednak zgodnie z obowiązującymi przepisami w naszym kraju, regularne kontrole zdrowia muszą być przeprowadzane raz w roku dla każdego obywatela zgodnie z cechami grupy ryzyka, w której się znajduje (wiek, płeć, palenie tytoniu, wskaźnik masy ciała itp.). Jeśli to zostanie zrobione, może być możliwe zabezpieczenie się przed powszechnymi chorobami przewlekłymi, zwłaszcza nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą, lub zapobieżenie pogorszeniu się choroby poprzez wczesną diagnozę.

W więzieniach przebywa prawie 100 tysięcy narkomanów, którzy po złapaniu trafiają bezpośrednio do więzienia bez żadnego procesu rehabilitacyjnego. Nie tylko doświadczają poważnych problemów zdrowotnych w więzieniu z powodu objawów odstawienia, ale także tracą ważną okazję do leczenia i rehabilitacji uzależnień.

Problemy spowodowane nadmierną liczbą miejsc w więzieniach, zwłaszcza w budynkach mieszkalnych, również negatywnie wpływają na zdrowie więźniów. Według oficjalnych danych w więzieniach jest około 300 tysięcy łóżek, ale ponad 400 tysięcy więźniów i skazańców. Pewien więzień powiedział mi kiedyś, że w 24-osobowej celi było 59 osób; byłem świadkiem jego niepokoju, ponieważ musieli spać na zmianę, i słuchałem, jak zaburzony był jego rytm biologiczny. Wiele więzień w całym kraju ma więcej więźniów i skazańców niż ich pojemność.

Nawiasem mówiąc, dodajmy, że Turcja jest krajem o największej liczbie i wskaźniku więźniów w więzieniach wśród krajów europejskich; podczas gdy średnia krajów Rady Europy w 2023 r. wynosiła 124 na 100 tys. osób, w Turcji liczba ta wynosiła 408, a obecnie jest wyższa.

Podczas gdy dzieci w wieku 0-6 lat, które spędzają całe życie w więzieniu z matkami, stanowią odrębny problem (w tej sytuacji znajduje się obecnie prawie 800 dzieci), dzieci, które są wyprowadzane po ukończeniu szóstego roku życia, gdy ich matki są w więzieniu, stanowią również odrębny problem. Są to dzieci, które muszą dorastać, nie mając szansy na przeżycie dzieciństwa; narażone na wiele traum, które mogą negatywnie wpłynąć na ich zdrowie przez całe życie…

Innym problematycznym obszarem więzień jest to, że prawie nie ma żadnej aranżacji przestrzennej dla niepełnosprawnych. Co więcej, nie ma potrzeby żadnych aranżacji specjalnie dla niepełnosprawnych, czy to podczas procesu zatrzymania, podczas transportu do więzienia, czy w zakresie zaspokajania ich potrzeb zdrowotnych. Pewnego dnia słuchałem bólu starca z kajdankami i jedną nogą bez nogi, gdy ładowano go do pojazdu transportu więziennego, ku wstydowi nas wszystkich.

Chociaż Organizacja Narodów Zjednoczonych oświadczyła, że ​​„wszyscy więźniowie powinni być chronieni zgodnie z prawami człowieka i podstawowymi wolnościami zawartymi w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, z wyjątkiem tych ograniczeń, które są wyraźnie konieczne do odbycia kary pozbawienia wolności”, wydaje się, że opieka zdrowotna nie jest prawem więźniów w Turcji.

Lekarz medycyny, profesor zdrowia publicznego, zastępca CHP Bursa