Wskazówki dotyczące opieki nad wcześniakiem w szpitalu i w domu

Każdego roku na świecie rodzi się 15 milionów wcześniaków, a liczba ta stale rośnie. Jednak nie wszystkie z nich są narażone na takie samo ryzyko: niektóre rozwijają się bez trwałych skutków, inne mogą cierpieć na poważne powikłania, a nawet umrzeć. Ich los w dużej mierze zależy od stopnia wcześniactwa. „Dzieci urodzone między 23. a 32. tygodniem ciąży są najbardziej narażone, to one są najbardziej narażone na powikłania, wymagają więcej opieki medycznej i są bardziej narażone na długotrwałe skutki” – wyjaśnia dr Ana Herranz, neonatolog ze Szpitala Klinicznego w Barcelonie .

Do głównych powikłań, których mogą doświadczyć noworodki, należą: upośledzona kontrola glikemii, anemia, podwyższony poziom bilirubiny, infekcje, niewydolność oddechowa, uszkodzenie mózgu, bezdech i ciężkie zapalenie jelit. Chociaż opieka nad każdym noworodkiem jest niezbędna, to w przypadku wcześniaków jest ona jeszcze bardziej krytyczna. Dlatego obowiązują szczegółowe protokoły zarówno podczas hospitalizacji, jak i po wypisie ze szpitala. „Rodzina odgrywa fundamentalną rolę w opiece i rozwoju wcześniaka” – podkreśla Herranz.

Rodzina odgrywa podstawową rolę w opiece i rozwoju wcześniaka Dr Ana Herranz, neonatolog w Hospital Clínic Barcelona

Opieka szpitalna

Początkowa opieka nad wcześniakiem rozpoczyna się na Oddziale Intensywnej Terapii Noworodka (OITN) , gdzie wdrażana jest opieka skoncentrowana na rozwoju. Środki te mają na celu minimalizację czynników stresogennych w środowisku – takich jak światło, hałas i częste dotykanie – oraz promowanie zaangażowania rodziców w opiekę nad dzieckiem.

Wcześniaki mają bardzo ograniczoną zdolność adaptacji do środowiska pozamacicznego, co czyni je szczególnie wrażliwymi i wrażliwymi na bodźce takie jak światło, hałas, dotykanie, ból i zmiany pozycji. Dlatego na oddziałach intensywnej terapii noworodków (OITN) wdrażane są specjalne środki mające na celu zminimalizowanie wpływu tych czynników. Jeśli chodzi o hałas, dokłada się wszelkich starań, aby maksymalnie ograniczyć jego źródła. W tym celu w inkubatorach stosuje się osłony, które pomagają tłumić hałas. Jeśli chodzi o światło, priorytetowo traktuje się stosowanie oświetlenia naturalnego i pośredniego, a także stosowanie osłon i, w razie potrzeby, specjalnej ochrony oczu. Ogranicza się również dotykanie: badania i procedury pielęgnacyjne są grupowane, aby uszanować cykl snu i czuwania dziecka i zmniejszyć stres.

Ponadto, podejmowane są wysiłki, aby ułożyć dziecko w sposób imitujący pozycję płodową, co sprzyja jego ogólnej stabilności. Osiąga się to za pomocą urządzeń wspomagających, takich jak kołyski czy gniazda, które symulują łono matki. Te techniki ułożenia pomagają zwiększyć poczucie bezpieczeństwa i spokoju noworodka, a jednocześnie poprawiają jego samopoczucie fizyczne i psychiczne. Wspomagają również rozwój neuromotoryczny i pomagają zapobiegać deformacjom i urazom.

Opieka domowa

Opieka nad wcześniakiem nie kończy się w szpitalu. Liczne badania wykazały, że wczesny wypis ze szpitala, zawsze z zapewnieniem opieki domowej, zmniejsza ryzyko infekcji, wzmacnia więź emocjonalną, sprzyja karmieniu piersią, przyspiesza przyrost masy ciała, zwiększa pewność siebie rodziców i pomaga w normalizacji życia rodzinnego. Mimo to należy pamiętać, że po powrocie do domu wcześniaki wymagają szczególnej opieki i ścisłej obserwacji medycznej, zwłaszcza w ciągu pierwszych dwóch lat życia.

Do podstawowych środków ostrożności należy dokładne mycie rąk przed kontaktem z dzieckiem oraz dbanie o higienę zarówno jego ubrań, jak i pokoju, choć nie ma potrzeby systematycznego stosowania środków antyseptycznych. Temperatura otoczenia powinna wynosić od 21°C do 24°C, a temperatura ciała od 36,5°C do 37°C. Mleko matki nadal jest najlepszym pokarmem, ponieważ wzmacnia układ odpornościowy. Generalnie, niemowlęta potrzebują częstszych posiłków i większej ilości kalorii, aby prawidłowo się rozwijać.

W ostatnich latach nastąpił ogromny postęp wiedzy naukowej i rozwoju technologicznego, ukierunkowanego specjalnie na potrzeby tych noworodków. Dr Ana Herranz, neonatolog w Hospital Clínic Barcelona

Wcześniaki mają tendencję do dłuższego snu, często ponad 18 godzin na dobę. Konieczne jest układanie ich w łóżeczku na plecach. Jeśli chodzi o wizyty, zaleca się ich ograniczenie, przynajmniej w pierwszych tygodniach, i chociaż spacery na świeżym powietrzu są dozwolone, zaleca się unikanie tłumów. Pomimo tych środków ostrożności, stymulacja jest korzystna dla dziecka, wspomagając jego rozwój neurologiczny.

Rozwiązanie problemu wcześniactwa wymaga opracowania coraz bardziej innowacyjnych strategii profilaktycznych i metod leczenia dostosowanych do specyficznych potrzeb noworodków. W tym celu prowadzona jest inicjatywa badań klinicznych skoncentrowana na innowacjach, której celem jest opracowanie nowych metod terapeutycznych oraz pierwszy w Europie projekt sztucznego łożyska. „W ostatnich latach nastąpił znaczny postęp w wiedzy naukowej i rozwoju technologicznym, opracowanym specjalnie z myślą o tych noworodkach” – stwierdza dr Herranz.

Jednakże najbardziej skutecznym długoterminowym rozwiązaniem pozostaje aktywne wsparcie rodziców i zespołu opieki zdrowotnej poprzez opiekę rozwojową.