Een behandeling voor Alzheimer in een vroeg stadium kan de defecte eiwitten in de hersenen verminderen en de cognitieve achteruitgang vertragen.

Alzheimer is de meest voorkomende vorm van dementie en wordt momenteel naar schatting alleen al in Spanje door bijna een miljoen mensen getroffen. Hoewel we niet precies weten waarom het voorkomt, hebben we vastgesteld dat het een karakteristieke laesie in hersenweefsel veroorzaakt: ophopingen van bepaalde soorten defecte eiwitten, bèta-amyloïde plaques en tau-kluwens genoemd.

Daarom richten veel potentiële behandelingen zich op deze eiwitophopingen. Twee jaar geleden werd aangetoond dat een nieuw medicijn de hoeveelheid bèta-amyloïde in hersenweefsel van volwassenen met vroege Alzheimer kan verminderen en tevens de cognitieve achteruitgang aanzienlijk kan vertragen; nu heeft een nieuwe secundaire analyse van de klinische studie die tot de goedkeuring ervan heeft geleid, het verband tussen beide effecten bevestigd, wat nieuw bewijs levert dat het aanpakken van de laesie de ziekteprogressie kan helpen verbeteren.

Twijfels over de relatie tussen eiwitten en symptomen

Dit waren de resultaten van de fase 3 TRAILBLAZER-ALZ 2 klinische studie, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift JAMA Network . De studie toonde aan dat het medicijn donanemab inderdaad amyloïde plaque significant kon verminderen en de progressie tot wel 29% kon vertragen op sommige schalen in vergelijking met placebo. Dit leidde in juli vorig jaar tot de goedkeuring in de Verenigde Staten van de therapie die geïndiceerd is voor vroegtijdig optredende alzheimer.

Er moet echter worden opgemerkt dat het bestaan ​​van een direct verband tussen de vermindering van amyloïde in de hersenen en symptoomverlichting niet geheel duidelijk is en dat onderzoek met vergelijkbare medicijnen (zoals het bekende lecanemab of aducanumab) tot nu toe tegenstrijdige resultaten heeft opgeleverd.

Daarom heeft een nieuwe secundaire analyse van dezelfde resultaten, gepubliceerd in het tijdschrift JAMA Neurology, geprobeerd de aard van de correlatie te onderzoeken die is waargenomen in het geval van donanemab en die de twee verschijnselen met elkaar verbindt. Hiervoor analyseerden de auteurs 1582 deelnemers aan de klinische studie met bevestigde amyloïde- en tau-pathologie, van wie 766 werden behandeld met donanemab en 816 met placebo.

Vervolgens categoriseerden ze hen in tien groepen (decielen) op basis van de amyloïdeniveaus die na de behandeling werden waargenomen, en maten hun cognitieve achteruitgang met behulp van gestandaardiseerde schalen gedurende 76 weken. Ze hielden ook rekening met een reeks chemische markers in het bloed.

Een duidelijke associatie

Opvallend was dat in de laagste twee decielen 99,6% van de deelnemers met het medicijn was behandeld en dat iedereen (100%) na 76 weken behandeling een duidelijke afname van amyloïde had ervaren. Er was ook een direct verband tussen het deciel van een patiënt en de mate van cognitieve stoornissen; degenen in de hoogste decielen (meestal degenen die niet waren behandeld) zagen de snelste verergering van hun symptomen.

De onderzoekers benadrukken dat dit de eerste keer is dat een anti-amyloïde middel in gepubliceerde studies duidelijk heeft aangetoond dat het verwijderen van amyloïde plaques de kans op klinische verbetering direct vergroot. Dit heeft volgens hen zeer belangrijke implicaties voor het begrip van de werking van het medicijn.

Maar niet alleen dat, onderzoek als dit versterkt het idee dat amyloïde plaques niet alleen een bruikbaar maar ook nuttig doelwit blijven voor de behandeling van vroeg beginnende alzheimer, ondanks de mogelijke twijfels die de niet altijd even duidelijke resultaten van eerdere studies oproepen. Uiteindelijk biedt het elimineren van abnormale eiwitten in de hersenen van patiënten een veelbelovende mogelijkheid voor de ontwikkeling van behandelingen om bijzonder moeilijk te behandelen ziekten, zoals verschillende vormen van dementie, te bestrijden.

Referenties

John R. Sims, Jennifer A. Zimmer, Cynthia D. Evans et al. Donanemab bij vroege symptomatische ziekte van Alzheimer: de gerandomiseerde klinische studie TRAILBLAZER-ALZ 2. JAMA Network (2023). DOI: 10.1001/jama.2023.13239

Ming Lu, Ming Jung Kim, Emily C. Collins et al. Amyloïdeniveaus en klinische resultaten na behandeling met donanemab voor vroege symptomatische ziekte van Alzheimer - Een secundaire analyse van de gerandomiseerde klinische studie TRAILBLAZER-ALZ 2. JAMA Neurology (2025). DOI: 10.1001/jamaneurol.2025.3869

Wil je de beste content ontvangen om je gezondheid te verbeteren en je goed te voelen? Meld je dan aan voor onze gratis nieuwsbrief.