Gezondheid. Zelfmoord: de misvattingen die lijden verergeren ontkrachten

In februari 2025 meldde een onderzoek gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet een daling van bijna 40% in het zelfmoordcijfer wereldwijd tussen 1990 en 2021. Een paar dagen later, de Drees, via het Nationaal Zelfmoordobservatorium lieten een tegengestelde trend zien: in Frankrijk steeg het percentage weer.

In 2022 waren er 9.200 mensen zelfmoorden, oftewel 13,4 zelfmoorden per 100.000 inwoners, vergeleken met 13 het jaar ervoor. Een omkering van de trend na meer dan dertig jaar van aanhoudende daling sinds midden jaren tachtig.

Zoveel onhandige eerbetonen die te maken hebben met een gebrek aan begrip van zelfmoord

Parlementslid Olivier Marleix maakte op 7 juli een einde aan zijn leven. Op het X-netwerk kon men al snel lezen: " Zondag opende Olivier Marleix met een glimlach een aantal projecten in zijn kiesdistrict, de volgende dag pleegde hij zelfmoord: het klopte niet. ", publiceerde een internetgebruiker op het X-netwerk. Of nogmaals: " Sinds wanneer plegen mensen zelfmoord zonder een briefje voor hun dierbaren achter te laten? »

De reacties zijn talrijk, even ongegrond als schadelijk. Geconfronteerd met deze golf van misvattingen, vaak aangewakkerd door complottheorieën, onhandige eerbetonen en respectloze uitlatingen, heeft Dr. David Masson – psychiater en medisch directeur van het psychosociale revalidatiecentrum CURe Grand-Est Lorraine, auteur en popularisator van geestelijke gezondheid – ervoor gekozen zich uit te spreken over X om enkele waarheden te herstellen.

" Tussen de trivialisering, instrumentalisering en schijndeskundigheid die in dit trieste nieuws welig tieren, moeten we wat duidelijkheid scheppen. ", schreef hij op zondag 13 juli.

10 grootste misvattingen over zelfmoord

Om dit te doen, selecteerde de psychiater uit de vloedgolf van reacties op sociale media diegene die de meest valse, stereotiepe en bevooroordeelde ideeën kristalliseren.

Elk jaar sterven er in Frankrijk bijna 10.000 mensen door zelfmoord. Dat zijn er 28 per dag, oftewel ongeveer één per uur. Dat is meer dan het aantal verkeersdoden. Dit is geen "recente epidemie", maar een stille noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid.

"Hij heeft geen briefje achtergelaten, dus het is geen zelfmoord."

De meeste zelfmoorden gaan niet gepaard met een brief. Het ontbreken van een brief bewijst niets, maar draagt bij aan het verdriet om onbeantwoorde vragen.

"Zelfmoord is een keuze"

Het is bovenal het gevolg van intens psychisch lijden. De suïcidale crisis zet je vast in een doodlopende straat waar de dood de enige manier lijkt om de pijn te blussen. Het is geen keuze.

"Hij lachte, dus zo slecht kon hij niet zijn."

Wat we zien, is niet altijd wat we ervaren. We kunnen glimlachen, zelfs midden in een suïcidale crisis. Leed heeft niet altijd een gezicht. Dit is geen goed criterium om leed te identificeren.

"Hij leek niet depressief, dus het is geen zelfmoord."

Zelfmoord komt vaak voor bij depressies, maar kan ook voorkomen bij andere aandoeningen (bipolaire stoornis, schizofrenie, verslavingen). Soms is er geen sprake van pathologie.

"Wie erover praat, onderneemt geen actie."

Misvatting. Praten over zelfmoord is vaak een schreeuw om hulp. Veel mensen die zelfmoord hebben geprobeerd of gepleegd, hebben erover gepraat, soms discreet.

"Ik ben niet suïcidaal en zal dat ook nooit worden."

Niemand is volledig veilig: jongeren, actieve volwassenen, ouderen...

"Zelfmoord is een egoïstische daad."

In een suïcidale crisis verstoort lijden het redeneren: de persoon denkt soms dat hij of zij de pijn van zijn of haar dierbaren verlicht. De gevolgen zijn tragisch, maar nooit opzettelijk kwaadaardig.

“Als je met iemand die ziek is over zelfmoord praat, krijgt diegene ideeën.”

Onjuist. Het stellen van de vraag zet niet aan tot actie; integendeel. Het opent ruimte voor discussie en maakt het mogelijk om lijden te beoordelen. Het is alsof je een reddingslijn uitgooit.

"Er is niets wat je tegen zelfmoord kunt doen."

Ook dit is onjuist. Iedereen kan actie ondernemen om zelfmoord te voorkomen. Enkele voorbeelden: ken 3114 (het landelijke nummer voor zelfmoordpreventie), praat erover en teken de petitie. Zelfmoord, een mobilisatie om erover te kunnen praten .

Een langdurig taboe houdt zelfmoord in de schaduw. Het creëert schuldgevoel, schaamte, ontkenning, ongemak en vooroordelen. Deze barrières blokkeren de spraak, bevorderen onwetendheid en verhinderen actie. Ze belemmeren preventie en ondersteuning voor de getroffenen, om nog maar te zwijgen van de mensen om hen heen, die vaak met zorgen of verdriet worden geconfronteerd.

In het licht van de huidige kennis lijkt zelfmoord een tragedie van stilte. Toch redt erover praten levens. Daarom is een collectief van professionals verzameld rond het Papageno-programma lanceert deze mobilisatie. Met het project "Zelfmoord, erover kunnen praten" willen deze experts de weg vrijmaken naar een samenleving waarin degenen die lijden hulp vinden en degenen die hen begeleiden de juiste woorden vinden.

Bron : Website van het Papageno Institutional Program (juli 2025); X Network en het verslag van Dr. Masson (geraadpleegd op 16 juli 2025)